Magnez i witamina D, czyli duet idealny

Połączenia witamin i minerałów mogą wywoływać różnorodne reakcje w naszym organizmie. Czasami taka interakcja może wpływać na wzajemne osłabienie działania spożytych składników odżywczych, a w innych przypadkach wzmacniać efekt odżywczy. W tej drugiej sytuacji mówimy, że działają one synergistycznie, czyli łączny efekt ich interakcji jest lepszy, niż gdy działają osobno. Tak jest w przypadku magnezu i witaminy D, gdyż ich działanie jest wyjątkowe, bo dwutorowe.

Magnez warto przyjmować wraz z witaminą D, która wspomaga jego wchłanianie w jelicie cienkim. Jednocześnie warto pamiętać, że właściwy metabolizm witaminy D odbywa się przy udziale magnezu, dlatego niedobór tego pierwiastka może być powiązany z nieprawidłową funkcją i działaniem witaminy D w organizmie. Dzieje się tak dlatego, że magnez wpływa na przekształcanie nieaktywnej postaci witaminy D do jej aktywnej formy, wspomagając tym samym wchłanianie wapnia.

W wielu publikacjach naukowych wykazano, że magnez jest jednym z najważniejszych czynników potrzebnych do przeprowadzania konkretnych reakcji chemicznych (jest kofaktorem) odpowiedzialnych za aktywację witaminy D w wątrobie i nerkach. Jak pokazują badania, równowaga pomiędzy magnezem a witaminą D jest istotna dla zachowania prawidłowości wielu funkcji fizjologicznych narządów, a niedobory tych obu składników związane są z szeregiem nieprawidłowości układu kostno-stawowego, układu sercowo-naczyniowego i zespołu metabolicznego. Ponadto, gdy nie jest utrzymywane prawidłowe wysycenie organizmu magnezem, zmniejszają się korzyści płynące z podaży witaminy D – jest ona mniej efektywnie metabolizowana, wchłaniana i transportowana.

W niektórych publikacjach naukowych wykazano także, że największy wzrost stężenia witaminy D w surowicy krwi występuje przy jednoczesnej jej podaży z magnezem. W dużym przekrojowym Narodowym Badaniu Zdrowia i Żywienia NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey) wskazano, że prawidłowa podaż magnezu obniża ryzyko niedoboru witaminy D u ogółu populacji i może przyczynić się do znacznego zmniejszenia jej deficytów, zwłaszcza w krajach o mniejszym nasłonecznieniu. Dlatego odpowiedni poziom magnezu w organizmie jest niezbędny do aktywacji witaminy D i zapewnienia jej prawidłowego, holistycznego działania.

Magnez jest jednym z najważniejszych jonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, który w większości (ok. 60%) zgromadzony jest w naszym układzie kostnym, w 20% w mięśniach szkieletowych, w kolejnych 20% w innych narządach i tkankach (przeważnie w układzie nerwowym), a jedynie 1% znajduje się w przestrzeni zewnątrzkomórkowej – w erytrocytach i osoczu. Jest on związkiem biorącym udział w aktywowaniu licznych enzymów biorących udział w przemianach białek, węglowodanów i tłuszczów. Bierze udział w skurczu mięśnia sercowego i prawidłowej gospodarce mineralnej kostnej.

Niedobór magnezu może być pierwotny lub wtórny. Pierwotny związany jest z niedostateczną ilością magnezu w diecie. Wtórny zaś może wynikać z zaburzeń we wchłanianiu jelitowym czy towarzyszyć przewlekłej chorobie nerek. Objawy kliniczne niedoboru magnezu obejmują zwiększenie podatności na stres, co staje się błędnym kołem, ponieważ jest równoznaczne ze zwiększeniem zapotrzebowania na magnez. W związku z tym ciężej odczuwa się skutki stresu, takie jak zmęczenie, bezsenność, kołatanie serca, bolesne skurcze łydek, czy nawet podatność na infekcje. Suplementacja magnezem może zmniejszać odczuwanie stresu i lęku.

Przy diecie ubogiej w magnez, zaburzeniach wchłaniania, w czasie większego narażenia na stres czy podczas niektórych interakcji z lekami może się jednak okazać, że spożycie magnezu z żywności jest niewystarczające i należy rozważyć suplementację. Dlatego w momentach większego zapotrzebowania organizmu na witaminę D i magnez, podając je razem, wpływamy na optymalne warunki ich synergistycznego, korzystnego działania.

Warto pamiętać, że badania populacyjne prowadzone w Polsce sugerują, że niedobór witaminy D może sięgać nawet 90% populacji. Niska ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne UVB w okresie jesienno-zimowym może nie umożliwiać wystarczającej syntezy wit. D. Aktualne rekomendacje Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego dla populacji Europy Środkowo-Wschodniej wskazują na konieczność suplementacji „słonecznej” witaminy D w naszej strefie klimatycznej od września do kwietnia, a u szczególnych grup ryzyka nawet przez cały rok.

Podsumowując – magnez i witaminę D można określić jako duet idealny. Magnez jest czynnikiem, który przyspiesza przemiany metaboliczne witaminy D, sprzyjając utrzymanie jej prawidłowego stężenia we krwi. Z kolei witamina D stymuluje wchłanianie magnezu w jelicie cienkim. Dzięki ich wspólnej obecności i interakcji organizm może bardziej efektywnie wykorzystywać oba te mikroelementy.

---

Autor: mgr Monika Hajduk. Dietetyk kliniczny

Bibliografia

1. Iskra M et al. Magnez – rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka. Nadciśnienie Tętnicze 2013; 17(6): 447-459.
2. Deng X et al. Magnesium, vitamin D status and mortality: results from US National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) 2001 to 2006 and NHANES III. BMC Med 2013; 11: 187. DOI: 10.1186/1741-7015-11-187.
3. Shahsavani Z et al. Vitamin D, magnesium and their interactions: a review. Int J Nutr Sci 2021; 6(3): 113-118.
4. Jabłecka A et al. Preparaty magnezu. Farmacja Współczesna 2011; 4: 29-32.
5. Rusińska A et al. Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r. Standardy medyczne/Pediatria 2018; 15: 531-559.
6. Karmańska A et al. Magnez – aktualny stan wiedzy. Bromat Chem Toksykol 2015; XLVIII(4): 677-689.
7. Gerland CF et al. Vitamin D supplement doses and serum 25-hydroxyvitamin D in the range associated with cancer prevention. Anticancer Res 2011; 31(2): 607-611.
8. Judd SE et al. Vitamin D deficiency and risk for cardiovascular disease. Am J Med Sci 2009; 338(1): 40-44.
9. Chiu KC et al. Hypovitaminosis D is associated with insulin resistance and beta cell dysfunction. Am J Clin Nutr 2004; 79(5): 820-825.
10. Vormann J. Magnesium: nutrition and homoeostasis. AIMS Public Health 2016; 3(2): 329-340.
11. Ciborowska H et al. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2007.
12. Peckenpaugh NJ. Podstawy żywienia i dietoterapia. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
13. Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu pod red. Gawęckiego J. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.

MG/A3/03/2024