5 ciekawostek o magnezie, które warto znać!

Czy pomimo prawidłowego stężenia magnezu w surowicy krwi dalej możemy mieć problemy z jego niedoborem?

Wyniki niektórych badań biochemicznych np. magnezu całkowitego czy zjonizowanego nie zawsze dobrze korelują z objawami klinicznymi jego niedoboru. Dzieje się tak dlatego, że w naszej krwi krąży jedynie około 1% magnezu zmagazynowanego w organizmie człowieka. Z tego powodu jego stężenie w surowicy krwi nie zawsze stanowi dobry marker wiarygodnego poziomu magnezu w organizmie. Nawet przy dużym deficycie zawartość magnezu we krwi może się utrzymywać w granicach normy. Wynika to z możliwości przesunięcia puli magnezu z i do komórek oraz kości¹. Ocena standardowego stężenia magnezu w organizmie wiąże się zatem z niską wartością diagnostyczną, bowiem prawidłowe stężenie magnezu we krwi nie eliminuje niedoborów tkankowych tego pierwiastka i nie powinna opóźniać ewentualnej decyzji o włączeniu odpowiedniej suplementacji lub leczenia farmakologicznego². W celu bardziej precyzyjnej oceny gospodarki magnezowej można ocenić stężenie magnezu w erytrocytach lub wykonać test retencji magnezu (dożylna podaż magnezu z następczą oceną jego wydalania z moczem). W praktyce jednak badania te wykonywane są głównie do celów naukowych i cechują się wysoką ceną³.

Dlaczego magnez nazywamy składnikiem o naturalnym działaniu „pierwiastkiem życia”?

Magnez wykazuje duży wpływ na układ nerwowy oraz jest niezbędny do przekazywania informacji między neuronami. W badaniach naukowych wykazano, że magnez może wpływać korzystnie na stan psychiczny pacjentów w wielu jednostkach chorobowych⁴. Jest kluczowy dla wszystkich procesów, które wymagają energii, wspierając mitochondria – nasze centra energetyczne. Z tego powodu nazywany jest „pierwiastkiem życia”⁵. W licznych obserwacjach wykazano, że suplementacja magnezem wpływa pozytywnie na zmniejszenie poziomu odczuwanego stresu oraz lęku, zmniejsza poziom kortyzolu w surowicy oraz zwiększa poziom magnezu w surowicy i erytrocytach⁶. W celu łagodzenia skutków stresu wraz z preparatami magnezu możliwe jest komplementarne zastosowanie substancji pochodzenia naturalnego (roślinnego), które w sposób nieswoisty zwiększają zdolność organizmu do przystosowania się do niekorzystnych czynników środowiskowych (czyli stresorów). Dodatkowo w tym mechanizmie pomocna jest witamina D, która sprzyja utrzymaniu właściwego poziomu magnezu w organizmie i wspomaga jego prawidłowe wchłanianie w jelicie cienkim⁷.

U każdego z nas wchłanianie magnezu może zachodzić na zupełnie innym poziomie!

Wchłanianie magnezu jest procesem o złożonym systemie regulacji. Waha się ono od 75,8% w przypadku stosowania diety małej zawartości magnezu do 23% dla spożywanej dużej dawki⁸. Ważną rolę w utrzymaniu równowagi magnezu w naszym organizmie odgrywa białko o nazwie TRPM7, które dopasowuje poziom magnezu do potrzeb danej komórki. Z tego powodu w warunkach przeciętnej diety wchłonięciu ulega ok. 30–50% magnezu, ale jeżeli zawartość magnezu w pokarmie jest niska absorbcja wzrasta nawet do 80%⁹.

Umiarkowane picie kawy wbrew powszechnej opinii nie zwiększa strat magnezu

Umiarkowane spożycie kawy (2-3 filiżanki dziennie) i innych napojów kofeinowych nie musi wiązać się ze zwiększoną utratą magnezu. Według obecnego stanu wiedzy straty magnezu z moczem po wypiciu kawy są dość nieznaczne. W jednym z badań klinicznych wykazano, że po przyjęciu dwóch dawek kofeiny po 3 mg/kg beztłuszczowej masy ciała w ciągu doby tracimy z moczem jedynie około  0,16 mmol magnezu (czyli ok. 3 mg), a więc bardzo nieznacznie. Całkowita zawartość magnezu w moczu w ciągu 24 godzin od spożycia kawy wyniosła 0,16 mmol (przy zawartości tego pierwiastka w diecie 12,7 mmol)¹⁰.

Czy istnieje związek między zachorowalnością na cukrzycę typu 2 a stężeniem magnezu?

Tak i to bardzo duży! Wykazano, że niskie stężenie magnezu w surowicy krwi wiąże się ze zwiększonym o 55% ryzykiem cukrzycy¹¹. Badanie Women’s Health Study przeprowadzone na grupie 39 345 kobiet wykazało, że wyższe spożycie magnezu wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem cukrzycy typu 2¹². Metaanaliza 40 prospektywnych badań kohortowych obejmujących łącznie ponad 1 milion uczestników wykazała, że dodatkowe 100 mg dziennie magnezu dostarczonego wraz z dietą może zmniejszyć ryzyko udaru mózgu o 7%, a cukrzycy typu 2 o 19%¹³.

---

Autor: mgr Monika Hajduk. Dietetyk kliniczny

Bibliografia

1. Iskra M., Krasińska B., Tykarski A., Magnez — rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka, Nadciśnienie Tętnicze 2013; 17; 6: 447-459. https://journals.viamedica.pl/arterial_hypertension/article/viewFile/38318/26939
2. Schwalfenberg GK, Genuis SJ. The importance of ma-gnesium in clinical healthcare. Scientifica (Cairo) 2017; 2017: 1-14. https://www.hindawi.com/journals/scientifica/2017/4179326/
3. Jędrzejek M, Mastalerz-Migas A, Bieńkowski P, et al. Stosowanie preparatów magnezu w praktyce lekarza rodzinnego. Lekarz POZ. 2021;7(2)
4. Wiciński, M., et al. (2019). Wpływ doustnej suplementacji magnezem na kondycję psychofizyczną. Forum Medycyny Rodzinnej, 13(1), 30–35
5. Szymczyk H., Magnez – pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, Farmacja Współczesna 2016; 9: 217-223. https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2017/07/Farmacja_4_08.pdf
6. Pickering G, Mazur A, Trousselard M i wsp. Magnesium status and stress: the vicious circle concept revisited. Nutrients 2020; 12: 3672. https://pdfs.semanticscholar.org/f681/e591949c51ef7e1deaec2576f05d4be20183.pdf?_gl=1*yydjl9*_ga*Njc4NDQxNzQ3LjE2OTI2MTk4MzI.*_ga_H7P4ZT52H5*MTY5MjYxOTgzMS4xLjAuMTY5MjYxOTgzMi41OS4wLjA.
7. Deng X, Song Y, Manson JE, et al. Magnesium, vitamin D status and mortality: results from US National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) 2001 to 2006 and NHANES III. BMC Med. 2013;11:187. DOI: 10.1186/1741-7015-11-187. PMID: 23981518. https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/1741-7015-11-187
8. Jabłecka A., Korzeniowska K., Skołuda A., Cieślewicz A., Preparaty magnezu. Farmacja Współczesna 2011; 4: 29-32. https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201101_Farmacja_004.pdf
9. Karmańska A., Stańczak A., Karwowski B.: Magnez aktualny stan wiedzy. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2015, XLVIII, 4, 677 – 689. https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2015/nr%204/Bromatologia%204_2015%20s%20677-689%20art%2011.pdf
10. Kynast-Gales SA, Massey LK. Effect of caffeine on circadian excretion of urinary calcium and magnesium. J Am Coll Nutr. 1994 Oct;13(5):467-72. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7836625/
11. Kao WH, Folsom AR, Nieto FJ, Mo JP, Watson RL, Brancati FL. Serum and dietary magnesium and the risk for type 2 diabetes mellitus: the Atherosclerosis Risk in Communities Study. Arch Intern Med. 1999 Oct 11;159(18):2151-9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10527292/
12. Song Y, Manson JE, Buring JE, Liu S. Dietary magnesium intake in relation to plasma insulin levels and risk of type 2 diabetes in women. Diabetes Care. 2004 Jan;27(1):59-65. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14693967/
13. Fang X, Wang K, Han D, He X, Wei J, Zhao L, Imam MU, Ping Z, Li Y, Xu Y, Min J, Wang F. Dietary magnesium intake and the risk of cardiovascular disease, type 2 diabetes, and all-cause mortality: a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. BMC Med. 2016 Dec 8;14(1):210. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27927203/